Akissuteqaat

7. april 2005                                                                                                            UPA 2005/58

Saniatigut isertitat pingaarnertut sulisitsisumit aalajangersimasumik isertitanit appa­sin­ne­rusumik akileraaruserneqartalersillugit allanngortitsinissaq ilanngullugu aaqqis­suus­si­nerup eqaannerulernissaa naapertuilluarnerulernissaalu siunertaralugu akile­raar­tar­nik­kut aaqqissuussinermik taassumalu aqutsivigineqarneranik aaqqissuusseqqinnermik inger­latsinissamik Naalakkersuisut periarfissaat pillugit apeqquteqaat aallaavigalugu oqal­linnissamik siunnersuut.

(Inatsisartunut ilaasortaq Simon Olsen, Siumut)

Akissuteqaat

(Aningaasaqarnermut Nunanullu allanut Naalakkersuisoq)

Inatsisartunut ilaasortap Simon Olsenip apeqquteqaat aallaavigalugu oqallinnissamik siun­ner­suu­­taata pingaarnertigut imarisai, Inatsisartut aala­ja­ngii­nissaannik siunnersuummut Atassutip Inat­sisartuni ilaasortaatitaasa UPA 2005/113-imi saqqummiussassaannut ilaatigut attuu­mas­su­te­qarput, oqaluuserisassammi tamarmik akileraartitseriaatsip pitsaassusia inatsisitigullu il­ler­su­­gaa­neq sammivaat.

Naalakkersuisut taamatullu aamma oqalliffiit arlaqartut - ilaatigut Benchmarkingudvalgip - pif­fissami kingullermi sammisimavaat aki­leraar­titse­ri­aat­simik aaqqissuusseqqinnissamut pit­san­ngorsaanissamullu kiisalu inatsisitigut illersugaanerup annertusarnissaanut periarfissat aam­ma minnerunngitsumik pisariaqartitsineq. Aaqqissuusseqqinnermik Ataatsi­mii­ti­taliap ki­ngul­lersaalluni erseqqissumik nalunaarutigaa pisortat akileraaruserinerat, pisariillisaanissaq pit­san­ngor­saanissarlu siunertaralugit eqi­ter­neqartariaqartoq, ilaatigut paasissutissiisarnermut tek­nologi iluaqutigalugu.

Taamaammat Naalakkersuisut, apeqquteqaat aallaavigalugu oqallinneq manna aamma aa­la­ja­ngii­nissamik siunnersuut tulliuttussaq aallaavigalugit anguniarpaat akile­raar­tarnermi akit­suu­sii­sarnermilu suliassanik allanngortiterinissap eqiterinissallu po­­litikkikkut amerlasuunit taper­ser­­sor­neqarnissaat. Kommunit siunissami qanoq aggua­taa­gaa­nis­saat tassani pineqanngilaq, ta­man­­nalu utaqqineqartariaqanngilaq. 

Kisianni akileraartarnermi akitsuusiisarnermilu suliassat eqqarsaatigalugit pineqartut tassaap­put:

¤ Aaqqissuusseqqinneq - allanngortiterineq amerlanerusunik angusaqarfiusussaq,

¤ pitsanngorsaaneq - allanngortiterineq pitsaanerusunik angusaqarfiusussaq aamma

¤ suliassat isumagineqarnissaannut piukkunnarsaaneq - allanngortiterineq annertunerusunik pi­­­sinnaasaqalerfiusussaq kiisalu

¤ inatsisitigut illersugaaneq annertunerusoq - maleruagassanik erseqqissunik paasiuminar­tu­nil­­lu peqarnissaq, allanngorartumik pinninnginnissaq aamma naammagittaalliortarnermik nu­­tar­terineq.

Tamakku ataatsikkut anguneqarsinnaapput, aamma sulisorisat ani­ngaa­sal­­lu ullumikkornit ikin­nerusut atornerisigut. Sulisorisat 20 pct.-it missinginik ikili­sin­neqarsinnaanerat ilima­gi­ne­qar­poq, soorluttaaq pisortat aningaasaliissutaasa, suliassat isumaginerinut allaf­fis­sor­ner­mut ani­ngaasartuutit ikinnerulernerisigut kiisalu isertitat amer­li­ne­risigut ukiumut 15 mio. kr.-it mis­singinik pitsanngoriaateqarsinnaanerat ilimagineqartoq.

Taamaalillutik Inatsisartunut ilaasortap Simon Olsenip pitsaassuseq assigiiaassuserlu pillugit isum­­mersu­­utai Naalakkersuisunit isumaqatigineqarput, taamaattumillu apeq­qu­te­qaat aal­laa­vi­ga­lugu oqallinnermi tunngavilersuutip ilaa tassunga tun­nga­soq Naalakkersuisut taper­ser­sin­naa­vaat, tassunga ilanngullugu anguniakkat taakku qu­laa­nilu pineqartut ataatsikkut angu­nis­saan­nut sakkussat tassaassasut aki­leraarusiisarnermik akit­suusiisarnermillu suliassanik allan­ngor­­titerinissaq eqiteri­nissarlu, aamma tak. Atassutip Inat­si­sartuni ilaasortaatitaasa aala­ja­ngii­nis­samik siunnersuutaata UPA 2005/113-ip qanoq pineqarnissaanut oqaa­se­qaa­tit inas­su­te­qaal­lu.

Inatsisartunulli ilaasortap Simon Olsenip apeqquteqaat aallaavigalugu oqallinnissamik si­un­ner­­suummini tunngavilersuutaata aappaa, "aalajangersimasumik aningaasarsiat" saniatigut ani­ngaa­sar­si­at akileraaruserneqartarnerannut tunngasoq Naalakkersuisunit isuma­qatigine­qar­pal­laanngilaq.

Saniatigut aningaasarsianik akileraarusiisarnerup ima qaffasitsigisumik, allaat saniatigut ani­ngaa­­sarsianik taamaattunik pissarsinissamik soqu­ti­gin­nin­nermik kajuminnermillu millisit­si­su­mik, allaalluunniit immaqa tammavitsitsisumik annertussuseqannginnissaa aammattaaq Naa­lak­­kersuisut pingaartippaat. Ta­man­na­­mi akileraarusiissutit assigiiaartuunerannik inummullu ilan­­ngaatip minner­paaf­fe­qartinneqarneranik atuutsitsiinnarnissap politikkikkut maannamut ta­per­sersorneqarsimaneranut ilaatigut pissutaavoq. Naalakkersuisut isuma­qar­­put maannakkut aki­leraarusiissutaasut - 37-p aamma 46 procentip akornanniittut - taa­maat­sil­­lugit "so­qu­ti­gin­nin­nerup killinga" taanna qaangerneqarsimanngitsoq, naak 46 pct.-i qaf­fa­si­ngaat­­siaraluartoq. Ki­sianni akileraarutit qaffasinnerusut siunissami akileraaru­siis­suti­gi­ne­qalerpata akileraa­ru­siis­su­tigineqalissappatalu tamatuma nakkutiginissaa pingaartuuvoq.

Naalakkersuisut taama oqareerlutik isumaqarput aningaasarsiat tamavimmik assigiimmik aki­le­­­raarusersorneqartariaqartut, suuneri annertussusiilu apeqqutaatinnagit. Allatut iliornissaq naa­­­­pertuilluarnerussanngilaq nammaqatigiinnissamillu politikkip tungaatigut naleqqut­tuus­sa­na­ni.

Aperisoqarsinnaagunarpoq soorlu qaangiuttoorluni sulinerunikkullu aningaasarsiat imaluun­niit erniatigut aningaasarsiat "aalajangersimasumik aningaasarsianit" qaffasinnerusumik ap­pa­sin­neru­su­mil­luunniit akileraaruserneqassanersut. Akissutissarlu nalunanngereerunarpoq. "Sa­ni­a­tigut ani­ngaasarsiat" qaffasinnerusumik akileraaruserneqassappata soqutiginninneq kaju­mis­suserlu sun­nerneqartussaapput, tassungalu ilutigitillugu aamma ¿akileraarutitigut ilua­naar­ni­alernissaq¿ us­ser­nartunngussalluni. "Saniatigut aningaasarsiat" appasinnerusumik akileraa­ru­­ser­ne­qassappata saniatigut aningaasarsiat aalajangersimasumik aningaasarsianit pile­ri­nar­nin­ngussapput, ta­matumalu pinngitsoorani nassatarissavai kingunerluutit nammaqati­giin­nis­sa­mil­lu politikkimut na­leqqutinngitsut.

Pitsaasumik kinguneqarluartumillu oqallittoqarnissaa Naalakkersuisut taama oqaase­qar­lutik qi­lanaaraat, kiisalu aamma aki­le­raa­ru­sii­sarnermi akitsuusiisarnermilu suliassanik allan­ngor­ti­te­rinissap eqiterinissallu poli­tik­kik­kut amerlasuunit tapersersorneqarnissaa taaneqareersutuut ka­jumissaarutigissallugu.

Ataatsimiinnerit

Upernaakkut ataatsimiinneq 2005

Ullormut oqaluuserisassat kiisalu ullut suliarineqarfissaat

Oqallinnissamik siunnersuutit UPA 05

FM05/58: Aaqqissuussinerup eqaannerulernissaa naapertuilluarnerulernissaalu siunertaralugu akileraartarnikkut aaqqissuussinermik ... (Inatsisartunut ilaasortaq Simon Olsen, Siumut)

Akissuteqaat